wandelen met kleine kinderen (en muildieren) in Marokko

Inleiding:

In de Kerstvakantie van 2017 hebben Hanneke en Jan hun, toen vijfjarige, tweelingzoons meegenomen voor hun eerste echte wandelvakantie. Voor de zekerheid gingen er een gids en een paar muildieren mee om de bagage en af en toe een kind te vervoeren. Voor Eljer en Jilke was het tevens de eerste keer dat ze buiten Europa kwamen. We sliepen bij mensen thuis. Hieronder volgt het reisverslag van die vakantie.

De taxi komt pas om kwart voor elf, dus nog even tijd om naar de kapper te gaan. Met de trein en bus naar Eindhoven. Daar wachten op het vliegtuig naar Marrakech. Voor Eljer en Jilke niet de eerste keer dat ze vliegen, wel de eerste keer dat ze buiten Europa zullen komen. Na een broodje op de luchthaven en met een uur vertraging vertrekken we. Na een rustige vlucht arriveren we in Marokko. Wat een onvoorstelbare drukte op het vliegveld en aan de lange rijen lijkt geen einde te komen, noch lijkt er enige beweging in te zitten. Gelukkig hebben wij twee vijfjarige jongetjes bij ons, waardoor we (flink) voorrang krijgen. Des ondanks duren ook dan de formaliteiten nog best lang en zijn we pas ver na zevenen de luchthaven af.
We worden opgewacht door onze gids Rachid en naar de stad gereden. De taxi mag het grote plein niet op, daarom gaan de bagage en Eljer en Jilke op een handkar en lopen we het laatste stukje naar ons hotel in de medina.

Het laatste stukje naar het hotel gaan Eljer, Jilke en de bagage op een handkar.

Ik loop nog even alleen terug om te pinnen en snel nog wat eten te halen en verdwaal vervolgens bijna in het doolhof wat zo'n medina feitelijk is. Snel de mannen (en onszelf) wat te eten geven en dan vallen zij uitgeput in slaap. Plaatselijke tijd is het dan kwart over negen, in Nederland nog een uur later.
Nog even douchen en dan gaan ook Hanneke en ik al vrij snel slapen. Eljer wordt een paar keer wakker vanwege een zeer oor en voor het eerst van zijn leven nemen we hem 's nachts tussen ons in om te laten slapen.

Half acht zijn we allemaal min of meer wakker. Eljer gelukkig zonder oorpijn. Een prima uitgebreid ontbijt in het hotel en om kwart voor negen, als we net klaar zijn met eten, is onze gids er ook weer. We pakken de spullen en lopen naar de taxi, die nu wel het plein op mag. Het is zo'n anderhalf uur rijden over prima asfaltwegen naar de voet van het Atlasgebergte; het startpunt van onze trekking. Strakblauwe lucht en een graadje of 12-15 schat ik. Perfect wandelweer dus. Er staan drie muildieren (of zijn het muilezels?) op ons te wachten en verder nog twee koks en een muildierdrijver. Eén van de dieren is om eventueel Eljer of Jilke een stukje te kunnen laten meerijden als ze moe zijn. De andere twee zijn voor alle bagage en eten en zo. Natuurlijk willen de mannen eerst een stukje rijden in plaats van lopen, dus mogen ze omstenbeurt een stukje op de rug van het muildier, zonder dat ze moe zijn.

Meestal lopen Eljer en Jilke zelf.

We verlaten het stadje en al snel wordt het pad smaller. Langzaam klimmen door een kaal en droog landschap. Op diverse plaatsen zijn mensen met ezels aan het ploegen. Geen auto's of huizen te zien. Eljer en Jilke lopen verreweg het grootste deel van de tijd en ondanks hun leeftijd en lengte hebben ze een prima tempo en zo lopen we in ruim een uur naar onze picknickplek. Als die even later in de schaduw van de bomen komt te liggen koelt het heel hard af.
Na de thee en een uitgebreide salade met vers brood en nog een banaan en kop oploskoffie na gaan we weer snel lopen. Nu niet alleen in shirt, maar ook met trui of jas. We beginnen met een vrij steile klim en op een enkele plaats ligt zelfs wat sneeuw of ijs. Dan door een dennenbos langs een bergrand. Beneden ons zo ver als je kunt kijken een vlakte en woestijn.

Bij ons slaapadres.

Zonder echte verdere stop en met alleen nog het laatste stukje van de route één van beide jongens om een muildier lopen we tot een uur of half vier door. In een klein dorpje stoppen we voor homestay. Geen luxe, maar gewoon bij mensen thuis op een matje op de grond slapen. Geen kachel, wel een ''badkamer'' met een bak kokend water op houtvuur gemaakt om te wassen.
Al snel thee met kaakjes en iets later de warme maaltijd. Soep vooraf en dan tajine. Best lekker. Snel de mannen naar bed en wij drinken nog een klein drupje whisky voor we ook om kwart voor negen gaan slapen. Het is erg koud op de kamer, maar gelukkig hebben we allemaal een goede slaapzak.

Om kwart over zeven staan we op. Het ontbijt zal ruim een uur ater klaarstaan, dus tijd genoeg om alles op te ruimen en in te pakken voor we ons op het brood, de warme dranken en de cakejes storten.
Iets over negenen gaan we op pad. Het eerste stuk zo'n 800 meter klimmen, tot we op de pas van 2.600 meter hoog zijn. Achter ons de vlakte, voor ons een echt berglandschap.

De vlakte laten we achter ons.

We houden een korte pauze met nootjes en een sinaasappel en dalen dan weer af. In totaal zakken we zo'n 1.300 meter vandaag. Het landschap is heel anders dan tot nu toe: we lopen echt tussen, in en op kale bergen. Na een uurtje dalen komen we in een dorpje, waar de kok weer een lunch voor ons bereidt. Rijst, groenteprutje en brood op het picknickkleed. Nu wel in de zon.

En als je dan moe bent kun je, al dan niet samen,  een stukje meerijden op een muildier.

Om een uur of twee lopen we weer verder, tot we rond half vijf weer in een volgend dorpje zijn. Eerst heel lang door een smalle kloof, waarbij we regelmatig een stroompje moeten oversteken. Later een brede vallei en een onverharde weg. Eljer en Jilke lopen ook vandaag verreweg het grootste deel van de dag zelf, maar gaan soms (samen) op de muilezel.

In de schaduw is de temperatuur nog onder nul.

Slapen doen we weer in een homestay in een redelijk primitief dorpje. De ''badkamer'' is ook hier de enige warme en houtgestookte plek. Ook Eljer en Jilke gaan ''in bad''. Verder thee drinken, veel warme kleren aantrekken en eten. Spaghetti deze keer. Dan snel de mannen naar bed en na tien minuten gaan wij de pikdonkere slaapkamer in en doen het grote licht aan om nog even wat te lezen. Eljer en Jilke slapen gewoon door. Ook wij slapen voor negen uur.

Lang leve onze warme slaapzakken, want ook nu was het weer een koude nacht. Wolken hebben we sowieso nog niet gezien deze reis. Om kwart over acht ontbijt en daarna weer snel op stap.

Ons ontbijt.

We lopen verder de kloof in. Soms over smalle paadjes en soms over een onverharde weg. Om ons heen een ander soort bergen dan gisteren. Kaal, maar met minder sneeuw. Eljer en Jilke lopen ook vandaag het grootste deel van de dag en zitten maar nauwelijks op het muildier.

Ondanks de kou zit je hier toch gewoon in de woestijn en groeien er cactussen.

Af en toe een klein en primitief dorpje en lunchen onderweg. Daarvoor ook nu slechts één korte pauze voor nootjes en een sinaasappel. De lunch duurt een uur en is helaas niet helemaal mijn smaak vandaag: er zit veel koriander over de salade.

Soms is het pad best smal of steil.

Na deze pauze nog een half uur klimmen over een vrij smal paadje langs de bergwand. Echt bergwandelen. Bovenop de pas een prachtig uitzicht en een mooi moment voor wat (groeps)foto's.

Groepsfoto met van links naar rechts: Jan, Jilke, Hanneke en Eljer

Dan nog twee uurtjes dalen. Eerst vrij steil, later een stuk makkelijker en vaak over een onverharde weg door dorpjes. Auto's komen hier nauwelijks: vrijwel alles gebeurt met (muil)ezels. Tegen vieren, na een wandeling van bijna zeven uur, stoppen we weer voor een homestay. We zijn trots op onze kleine mannen: ze hebben echt een lange en pittige wandeltocht gemaakt vandaag, zonder ook maar één keer te piepen!
Weer alles uitpakken, slapen in een onverwarmde ruimte op de grond, warme kleren aan en wassen in de houtgestookte ''badkamer''. Tussen de thee en de avondmaaltijd nog een paar potjes Uno. Wel met alle kleren aan: het is erg koud overal.
Na de tajine snel de mannen naar bed terwijl Hanneke en ik nog even bij de koks in de keuken gaan zitten. Daar is het wat warmer. Ook vandaag liggen we weer voor negen uur in de slaapzak.

De eerste ochtend dat we Eljer en Jilke wakker moeten maken. Geen wonder natuurlijk, want het zijn pittige wandeldagen. Ook nu weer kwart over acht ontbijt en om negen uur lopen. Eerst nog even in de schaduw van de berg, maar al snel de zon en niet veel later loop ik in t-shirt met korte mouwen. We gaan weer klimmen. Vandaag vrijwel alleen maar smalle paadjes en geen onverharde wegen. De stilte is hoorbaar. Het is een pittige klim tot de eerste pauze en we houden relatief veel mini-stops. Eljer en Jilke gaan alleen het laatste stukje weer even op het muildier.

Lekker hand in hand met papa lopen.

Na de nootjes en sinaasappel gaan we dalen. Soms makkelijk en soms steil. Onderaan is de lunch met salade, brood en rijst. Opnieuw koelt het heel snel af als we zitten en zelfs met vier laagjes aan is het fris.
Het stuk daarna begint heel makkelijk door een brede rivierbedding maar na een dorpje gaan we weer flink klimmen. Een deel daarvan zitten de mannen op de rug van het muildier, maar ook vandaag lopen ze verreweg het grootste deel.

Tijd voor een korte pauze.

Op de pas nog een korte stop en dan in een uurtje naar het volgende dorp. Het laatste stuk loopt de halve school met ons mee. Zo vaak komen er in dit seizoen geen toeristen vertelt Rachid ons. We zitten hier tussen de besneeuwde toppen, dus het wordt ook weer niet warm, maar kachels lijken ze hier niet te kennen.
Snel de mannen warm aangekleed, thee drinken en dan even wassen met lekker warm water. Nog een paar spelletjes Uno en pas over zevenen eten. Tajine met ei; lekker. En zoals altijd dezelfde soep vooraf en fruit toe.
Eljer en Jilke liggen en slapen om kwart over acht. Wij nemen nog een klein drupje whisky en gaan om negen uur de slaapzak in. De koudste nacht tot nu toe.

Onze laatste wandeldag van deze vakantie alweer. Wel weer een erg mooie! Eerst ontbijten met warm brood en dan naar buiten. Gelukkig al snel in de zon, want in de schaduw blijft het de hele dag onder nul. Een erg makkelijke route vandaag, met relatief weinig hoogtemeters. Over een vlakte naar een lage pas en dan langzaam dalen. Meestal over een breder pad. We zien ook steeds meer dorpjes en minder hoge heuvels voor ons. Achter ons hoge besneeuwde toppen.

De heuvels worden lager.

We lunchen pas over enen, maar ook nu lopen Eljer en Jilke weer bijna het hele stuk. We zitten nu een stuk lager en zowaar de eerste pauze waarin we het niet heel erg koud krijgen. Geen salade, maar pasta en ''aardappelprut'', met (natuurlijk) weer een paar stukken kaas en een blikje vis als lunch. Nog een paar mandarijnen als toetje en dan het laatste uur lopen.

Hoog in de bergen ligt volop sneeuw.

Over een onverharde weg, langs en door een beekje wat soms ook een rivier kan zijn, richting eindpunt. Jilke zit nog even op het muildier en Eljer, naar achteraf blijkt, de laatste 100 meter van de route ook.

Het landschap is erg afwisselend.

We eindigen bij het huis van onze kok Omar. Wat groter en luxer dan we tot nu toe gezien hebben. We beginnen met thee en lekkers. Dan weer tijd voor het warme ''bad''.
Ook nu eten we pas om een uur of half zeven, dus voor die tijd nog een paar spelletjes met de mannen. We eten deze keer met de gids en de koks mee. Couscous met groente en kip en appels na. Dan Eljer en Jilke naar bed, terwijl wij nog even blijven zitten en onze vier begeleiders ontzettend bedanken voor alle goede zorgen. Natuurlijk krijgen ze een welverdiende fooi. Vooral Eljer en Jilke zullen het jammer vinden dat ze de koks niet meer zien: stoeien met hen was telkens één van de hoogtepunten van hun dag.

Zeven uur op en na het ontbijt gaan we met een minibusje, via een onverharde weg met veel haarspeldbochten, de bergen uit. Eljer wordt wagenziek, maar hoeft gelukkig (net) niet over te geven.
Na een half uurtje stappen we weer over in onze bekende taxi en rijden dan in een uurtje, over prima asfaltwegen, terug naar Marrakech. Eerst naar hotel en allemaal onder een ''echte'' douche. Ook nemen we daar afscheid van onze gids Rachid. Eljer en Jilke geven hem nog een extra dikke knuffel: ze waren stapelgek met/op hem.

Op het grote plein in Marrakech zitten onder andere slangenbezweerders.

Dan de stad in met z'n vieren. We lopen een stadswandeling uit onze reisgids, maar eerst een ijsje. Niet alleen Eljer en Jilke kijken hun ogen uit in de stad en hebben een cultuurshock. Wel wonderbaarlijk mooi hoe ze overal op reageren, zelfs als ze dingen in hun handjes gedrukt krijgen die ze zogenaamd mogen hebben en dan later toch weer moeten teruggeven aan de verkoper. Geen enkele kik of piep. Top! En dat vooral Jilke, met z'n blonde krullen, zelfs door wildvreemde oude dames wordt gezoend schijnt er ook gewoon bij te horen.

En alles is anders dan thuis.

Af en toe wat eten of drinken, een bezoekje aan een paleis, slenteren over markten, souks, pleinen of langs een moskee, maar behalve een magneetje kopen we helemaal niks. De beloofde pluche ezel is niet te vinden, dus bestellen we die maar thuis hadden we al beloofd.

De grote moskee van Marrakech.

Na de avondmaaltijd in een restaurant lopen we naar ons hotel en stoppen om zeven uur twee doodvermoeide ontzettend lieve jongetjes in bed. Wij drinken nog even wat in de hotellobby, maar liggen er ook weer vroeg in.

Zes uur op. Inpakken en ontbijten en met een taxi naar het vliegveld. Het gaat een stuk sneller en efficiënter dan bij aankomst.
Nog een laatste koffie mét, inchecken en naar Eindhoven vliegen. Een rustige vlucht waarbij Eljer en Jilke zich weer voorbeeldig gedragen en toch een mevrouw ''wegjagen''. Dit ook tot verbazing van de mensen achter ons. Eljer moet tijdens het landen nog overgeven.
Bus, trein en metro brengen ons voor vijf uur weer thuis in ons mooie Rotterdam. Een nieuw hoogtepunt in ons/mijn (wandel)leven zit erop!

P.S.: we hebben deze reis geboekt bij http://www.aziamtrek.com/ en waren dus bijzonder tevreden over hoe alles geregeld werd!

Terug naar hikes buiten Europa.

Terug naar (wandel) vakanties.